Hatır Taşıması

Hatır taşıması maddi ve manevi menfaat olmadan bir kişinin araçla taşınmasıdır.Bazı tanımlarda ücret karşılığı olmadan denilmektedir.Ücret yanıltıcı bir kavramdır.Örneğin bir arkadaşımızı taşınmamız için tardım etmesi amacıyla yanımıza aldık ve kaza yaptık ücret karşılığı taşımıyorduk ama araçta bulunma sebebi maddi menfaatimizdir.


Daha somut örnek vermek gerekirse bir arkadaşımıza bana yol arkadaşı ol gideceğim yere kadar diye ricada bulunduk burada manevi açıdan araca almamızda menfaatimiz vardır ve hatır taşımasından söz edemeyiz.Ancak hep beraber gezmek amacıyla aracımıza arkadaşımız da binmiş ise burada bir hatır taşıması olduğundan bahsedilebilir.


Hatır taşımasında  Yargıtay kararları çerçevesinde olayda hatır taşıması olup olup olmadığını tetkik ederek menfaat durumunun ağırlığına göre %25 ile %75 arasında hakkaniyete göre indirim cihetine gidilmesini uygun görülmektedir.

Yargıtay'ın kriterleri doğrultusunda :

Taşımanın hatır için olup olmadığı
Tarafların yakınlığı
Hatır için taşımanın kimin arzusu ve ne amaçla yapıldığı  göz önüne alınmalıdır.

Bu doğrultuda talep sahibinden zarar görenin araçta ne amaçla bulunduğu,  işleten ve sürücüyle olan yakınlığı hususları sorularak yazılı cevap alınmalı eğer varsa taşıma ilişkisine ilişkin bilgiler içeren ifade tutanakları, ceza mahkemesi kararı gibi belgelerde değerlendirilerek söz konusu indirim oranına her dosyanın kendi özelliği çerçevesinde karar verilmelidir.

....................
Hatır taşımaları bir menfaat karşılığı olmadığı cihetle, bu gibi taşımalarda B.K.’nun 43. maddesi uyarınca tazminattan uygun bir indirim yapılması gerek öğretide, gerekse Yargıtay İçtihatlarında benimsenmiş ve yerleşmiş bulunmaktadır.
T.C
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ
E. 1999/4116
K. 1999/4608
T. 31.5.1999
• HATIR TAŞIMACILIĞI ( Tazminatın tenkisi )
• TAZMİNATIN İNDİRİLMESİ ( Hatır taşımacılığı )
• ZORUNLU TRAFİK SİGORTACISININ SORUMLULUĞU ( Manevi tazminat )
• MANEVİ TAZMİNAT ( Zorunlu trafik sigortacısının sorumluluğu )
818m.43
2918/m.92
ÖZET : 1. Hatır taşımaları bir menfaat karşılığı olmadığı cihetle, bu gibi taşımalarda B.K.’nun 43. maddesi uyarınca tazminattan uygun bir indirim yapılması gerek öğretide, gerekse Yargıtay İçtihatlarında benimsenmiş ve yerleşmiş bulunmaktadır.
2. Manevi tazminat, zorunlu trafik sigortası teminatının dışındadır.
DAVA VE KARAR : Taraflar arasındaki davanın Şanlıurfa 2. Asliye Hukuk Mahkemesince görülerek verilen 21.10.1998 tarih ve 1996/290 – 1998/630 sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi davalılar İsviçre Sigorta A.Ş. ve ROCHE A.Ş. vekilleri tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla bazı noksanlıkların giderilmesi için dosya mahalline gönderilmişti. Bu noksanlıkların giderilerek dosya gelmekle dava dosyası için Tetkik Hakimi Ahmet Susoy tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
YARGITAY 11. HUKUK DAİRESİ KARARI:
Davacı vekili, müvekillerinden Ahmet ve Kezban’ın müşterek çocukları, diğer davacı Ali’nin kardeşi Havva Deniz Yılmaztürk’ün, davalılardan Roche müstahzarları A.Ş.’ne ait olup, diğer davalı İbrahim’in sevk ve idaresi altındaki araçta bulunduğu esnada geçirilen trafik kazası neticesinde vefat ettiğini ileri sürerek, müvekkilleri Ahmet ve Kezban için ayrı ayrı ( 700.000.000,- ) ar lira maddi, ( 300.000.000,- ) ar lira manevi kardeş Ali için ( 200.000.000,- ) lira maddi ve ( 200.000.000,- ) lira manevi tazminatın davalılardan yasal faiziyle birlikte tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı İsviçre Sigorta A.Ş. vekili davaya cevabında, müvekkilinin poliçe teminatıyla sınırlı sorumluluğunun sözkonusu olup, müteveffanın hatır taşıması esnasında vefat ettiğinin anlaşılması halinde müvekkili yönünden davanın reddinin gerekeceği, manevi tazminat taleplerinden sorumluluklarının bulunmadığını, davanın reddini savunmuştur.
Davalı Roche Müstahzarları A.Ş. vekili, müteveffanın emniyet kemeri takmaması nedeniyle kusurlu olduğunu, olayda hatır taşıması sözkonusu olup, bunun tazminattan indirim nedeni teşkil ettiğini, davanın reddini savunmuştur.
Davalı İbrahim Arıkan vekili, müteveffanın davacıların desteği olduğundan sözedilemeyeceğini, ölenin ivazsız taşınması nedeniyle B.K.nun 43. maddesinin uygulanması gerektiğini, davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, iddia, savunma,dosya daki kanıtlar ve bilirkişi raporuna nazaran, kazanın oluşumunda davalı sürücü İbrahim’in 8/8 oranında kusurlu olduğu gerekçesiyle, davacılar anne ve baba için ayrı ayrı ( 345.900.600,- ) lira, kardeş Ali için ( 172.950.300,- ) lira destekten yoksun kalma tazminatı ile her bir davacı için ayrı ayrı ( 100.000.000,- ) ar lira manevi tazminatın davalılardan tahsiline karar verilmiştir.
Karar, davalılardan Roche A.Ş. ile İsviçre A.Ş. vekillerince temyiz edilmiştir.
1 - Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçe sinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde Usul ve Yasa’ya aykırı bir yön bulunmamasına göre mümeyyiz davalılar vekillerinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kâlan sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2 - Mümeyyiz davalılar vekilleri davacıların murisinin hatır için taşındığı savunmasında bulunmuşlardır. Trafik hukukuna ilişkin öğretide bu konuda bir kavram birliği olmadığı gözlemlenmekte, ancak “Hatır için ücretsiz taşıma” ve “aracı hatır için ücretsiz kullandırma” tamlamalarının benimsendiği görülmektedir. Hatır taşımaları bir menfaat karşılığı olmadığı cihetle, bu gibi taşımalarda B.K.nun 43. maddesi uyarınca tazminattan uygun bir indirim yapılması, gerek öğretide gerekse Yargıtay İçtihatlarında benimsenmiş ve yerleşmiş bulunmaktadır. Bu itibarla, bu savunma üzerinde durularak, mahkemece taşımanın hatır için olup olmadığı, tarafların yakınlığı, varsa hatır için taşımanın kimin arzusu ve ne amaçla yapıldığı yani olayın özel şartları gözönüne alınmadan, araştırılmadan ve tartışılmadan olay sanki bir ücret karşılığı taşıma imiş gibi karar tesisi Usul ve Yasa’ya aykırı görülmüştür. Hakim, tazminattan mutlaka indirme yapma zorunda değilse de bunun dahi gerekçesini kararında tartışması ve nedenlerini göstermesi gerekir. Mahkemece bu husus gözardı edilerek yetersiz gerekçeyle yazılı olduğu şekilde karar tesisi doğru görülmemiş ve kararın açıklanan nedenle temyiz eden davalılar yararına bozulması gerekmiştir.
3 - Kaldı ki, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 92. maddesinin ( f ) bendi ile Zorunlu Trafik Poliçesi Genel Şartları’nın 3. maddesinin ( e ) bendi uyarınca manevi zararların bu tür sigorta teminatının dışında olduğu gözetilmeden yazılı olduğu şekilde sigorta şirketi hakkında manevi tazminata ilişkin hüküm kurulması da doğru olmamıştır.
4 - Öte yandan, davalı sigorta şirketinin sorumluluğunun azami poliçe teminatıyla sınırlı olmasına karşın hüküm altına alınan tazminatın tamamından diğer davalılarla birlikte sorumlu tutulmasıda yanlış olmuştur.
SONUÇ : Yukarıda ( 1 ) nolu bentte açıklanan nedenlerle mümeyyiz davalılar vekillerinin sair temyiz itirazlarının reddine, ( 2 ) nolu bentte açıklanan nedenlerle kararın temyiz eden davalılar, ( 3 ) ve ( 4 ) nolu bentlerde yazılan nedenlerle davalı sigorta yararına ( BOZULMASINA ), oybirliğiyle karar verildi.

Hatır Taşıması Yargıtay’ca ¾ indirime onay verilmiş :

T.C.
YARGITAY
11. HUKUK DAİRESİ
E. 2000/9441
K. 2000/9019
T. 17.11.2000
DAVA : Ali ... ile ... Elektronik San. Ve Tic. Ltd. Şti. vs. arasındaki davadan dolayı Ankara 12.Asliye Hukuk Mahkemesince verilen 8.12.1999 gün ve 1998/831-1999/725 sayılı kararı onayan Dairenin 15.6.2000 gün ve 2000/2205-5549 sayılı kararı aleyhinde davacı vekili tarafından karar düzeltilmesi isteğinde bulunulmuş ve karar düzeltme dilekçesinin süresi içinde verildiği de anlaşılmış olmakla dosya için düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:
KARAR : Davacı vekili, davalı Uygurun sürücü, ... Sigorta A.Ş.nin Zorunlu Trafik Sigortacısı ve diğer davalının maliki olduğu araçta yolcu olan müvekkilinin 26.7.1997 günü meydana gelen kazada bir bacağını kaybedecek derecede yaralandığını ileri sürerek şimdilik 2 milyar lira maddi ve 1 milyar lira manevi tazminat ve birleşen davada da (20.104.487.560) lira maddi tazminatın faizi ile davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı sigorta şirketi, sorumluluklarının, poliçedeki limit ile sorumlu olduklarını, manevi tazminatın teminat dışı olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı ...Ltd. Şirketi, sürücünün müvekkilinin talimatına aykırı olarak davacıyı araca aldığını, esasen davacının seyahat amacı ile ve kendi ısrarı sonunda araca alındığını, olayda hatır taşıması bulunduğunu savunmuştur.
Davalı Uğur..., davacının araca zorla bindiğini, kusuru bulunmadığını ileri sürmüştür.
Mahkemece, olayda davalı sürücünün 6/8 oranında kusurlu olduğu, davacının %43,2 oranında işgücü kaybına uğradığını, olayda hatır taşıması bulunduğundan adalet ve hakkaniyet ilkelerine göre hesap edilen tazminattan ¾ oranında indirim yapılarak, davalı sigorta şirketinin sırf maddi tazminat ile ve poliçedeki limitle sınırlı olmak üzere asıl ve birleşen dava için (5.526.121.890) lira maddi tazminat ve (250.000.000) manevi tazminatın faizi ile davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmiştir.
Davacı vekili, davalılardan ... Ltd. Şti.ne sigorta şirketinin temyizi üzerine karar Dairemizce onanmıştır.
Davacı vekili karar düzeltme talebinde bulunmuştur.
Dosyadaki yazılara, mahkeme kararında belirtilip ilamında benimsenen gerektirici sebeplere göre davacı vekilinin HUMK.nun 440.maddesinde sayılan hallerden hiçbirisini ihtiva etmeyen karar düzeltme isteğinin reddi gerekir.
SONUÇ : Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı davacı vekilinin karar düzeltme isteğinin HUMK.nun 442.maddesi gereğince REDDİNE, alınması gereken 4.240.000 lira karar düzeltme harcı peşin ödenmiş olduğundan yeniden alınmasına yer olmadığına, 3506 sayılı yasa ile değiştirilen HUMK.nun 442/3.madde hükmü uyarınca takdiren 15.000.000 lira para cezasının karar düzeltilmesini isteyenden alınarak hazineye gelir kaydedilmesine, 17.11.2000 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.